Ngày mồng 1 Tết là dịp quan trọng, được nhiều gia đình Việt Nam kỷ niệm và cúng điều để chào đón một năm mới may mắn và tốt lành. Chuẩn bị mâm cúng cho ngày này không chỉ là truyền thống mà còn là dịp để mọi người tập trung, chia sẻ niềm vui và lòng biết ơn. Cùng Mai Vàng Tết theo dõi những nội dung sau để biết cần chuẩn bị gì trong mâm cúng ngày mồng 1 Tết bạn nha.
Ý nghĩa ngày mồng 1 Tết
Ngày mồng 1 Tết, hay còn gọi là Tết Nguyên Đán, không chỉ là dịp khai xuân, mà còn đậm đà ý nghĩa tâm linh và văn hóa. Đây là ngày bắt đầu của một chuỗi các ngày lễ trọng đại, là dịp để gia đình sum vầy, kết nối với nguồn gốc và truyền thống, cầu mong cho một năm mới tràn đầy may mắn, hạnh phúc.
>>> Xem thêm: Năm 2024 là năm gì? Hợp tuổi nào? 2024 sinh con tháng nào là đẹp?
Vì sao cần cúng vào mồng 1 Tết?
Cúng mồng 1 Tết không chỉ là truyền thống tâm linh mà còn thể hiện lòng tri ân, tôn kính đối với tổ tiên. Người Việt tin rằng việc này sẽ mang lại sự bình an, may mắn và tài lộc cho gia đình trong năm mới.
Đồng thời, cúng mồng 1 Tết còn thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với ông bà, cha mẹ, là bước khởi đầu thuận lợi cho một năm mới an lành.
Các bước chuẩn bị mâm cúng ngày mồng 1 Tết
Theo sách Tín ngưỡng Việt Nam của Lưu Ánh, một tác phẩm đã được xuất bản và phổ biến bởi NXB Trẻ, mâm cỗ mùng 1 Tết thường bao gồm mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn, nến, trầu cau, rượu, trà, và bánh chưng hoặc bánh tét. Cả cỗ mặn và cỗ chay đều được chấp nhận, nhưng quan trọng nhất là phải chuẩn bị kỹ lưỡng và bày trí một cách trang nghiêm và chỉnh chu.
Tuy vậy, theo thời gian, tín ngưỡng dân gian ngày một biến mất, nhiều người không còn đặt quá nhiều tập trung vào việc chuẩn bị các món ăn phức tạp, mâm cỗ ngày tết thường chỉ cần khoảng 4-5 món ăn phù hợp với khả năng kinh tế của gia đình. Quan trọng hơn tất cả là tinh thần hướng về tổ tiên và không khí ấm áp, hòa mình trong sự quây quần bên nhau trong ngày Tết.
Mỗi vùng miền khác nhau sẽ có cách chuẩn bị và bày trí mâm cỗ khác nhau. Cụ thể:
Tại miền Bắc
Mâm cỗ miền Bắc thường được chuẩn bị với đầy đủ 4 bát và 4 đĩa, tượng trưng cho tứ trụ, bốn mùa và bốn phương. Những gia đình cầu kỳ hơn có thể sử dụng đến 6 hoặc thậm chí 8 bát và đĩa.
Trong số 4 đĩa, mâm cỗ miền Bắc thường bao gồm 1 đĩa gà luộc, 1 đĩa thịt lợn, 1 đĩa giò lụa và 1 đĩa chả quế. Mâm cỗ còn có một đĩa xôi gấc, một món ẩm thực mang ý nghĩa may mắn với màu sắc đỏ tươi của gấc.
4 bát trong mâm cỗ thường chứa 1 bát chân giò hầm măng, 1 bát bóng thả, 1 bát miến dong và 1 bát mọc nấm thả. Chân giò được nấu bằng giò vừa nạc vừa mỡ, trang trí với miếng thịt ba chỉ vuông vức, khía đều ở bốn góc.
Ở miền Bắc, người ta thường không nấu các món ăn mới trong ngày Tết để tránh sát sinh, nên hầu hết mọi thứ trong mâm cỗ đều được chuẩn bị từ trước.
Tại miền Trung
Mâm cỗ miền Trung thường được chăm sóc đặc biệt và đa dạng với nhiều món từ khô đến nước, hơn so với miền Nam. Thực đơn thường đậm đà với các món mặn như nem lụi, bò nướng sả ớt, heo quay, gà quay, bò nấu thưng, củ cải kho nạc heo, thịt nạc rim, và nhiều món gia vị khác.
Trong mâm cỗ miền Trung, không thể thiếu những món ăn đặc trưng như thịt bò và thịt heo ngâm nước mắm. Một điểm đặc biệt là sự xuất hiện của món cuốn, với bánh tráng và rau sống cuốn. Ngoài ra, có các món trộn như thịt gà trộn rau răm, vả trộn, măng trộn, mít trộn được sử dụng làm khai vị.
Cuối bữa ăn, “thực đơn” thường kết thúc bằng những món tráng miệng ngon lành như bánh ngũ sắc, bánh phục linh, bánh sen tán, bánh in bột nếp và các loại bánh đậu xanh nhuộm màu, được nặn theo hình trái cây, tạo nên không gian ẩm thực đậm chất nghệ thuật.
Tại miền Nam
Mâm cỗ miền Nam thường được thiết kế đơn giản và phản ánh nhiều vào kinh tế gia đình, thể hiện sự trù phú và màu mỡ đặc trưng của vùng miền, không đặt quá nhiều sự chú ý vào yếu tố cầu kỳ như miền Bắc.
Món ăn trong mâm cỗ miền Nam phong phú và không giữ chặt theo một chuẩn mực cụ thể. Thường có những món như chả giò chiên, lạp xưởng tươi, gỏi gà luộc xé phay, và kiệu. Bánh tét cũng là một phần quan trọng, đa dạng hơn so với bánh chưng ở miền Bắc, bao gồm tét nếp cẩm, tét ngọt, hoặc bánh tét dừa, với nhân có thể là thịt hoặc trứng vịt.
Hai món ăn xuất hiện nhiều trong mâm cỗ miền Nam là thịt kho trứng và canh khổ qua. Cả hai món này đều được coi là biểu tượng của sự sung túc và mong muốn cho một năm mới tốt đẹp, điều không thể thiếu trong mâm cỗ truyền thống của người miền Nam.
Ngoài các món cỗ mặn, mâm cỗ chay cũng xuất hiện ở nhiều nơi vào ngày mồng 1 đầu năm. Theo quan niệm Phật giáo, một số gia đình tin rằng vào ngày đầu năm không nên sát sanh, giết mổ động vật. Do đó, thay vì chuẩn bị mâm cỗ mặn, họ sẽ lựa chọn mâm cỗ chay. Dưới đây là một số món ăn thường xuất hiện trong mâm cỗ chay:
- Rau củ xào chay: Bao gồm cà rốt, bắp non, nấm, cải thảo, và các loại rau củ khác. Những món này thường được xào nhẹ để giữ nguyên hương vị tự nhiên của thực phẩm.
- Đậu hủ: Là một món ăn chay phổ biến, đậu hủ có thể được chế biến thành nhiều dạng như chiên xù, xào nấm, hay đậu phụ tứ xuyên.
- Canh nấm chay: Trong mâm cúng hoặc mâm cơm, dù là mâm chay hay mâm mặn, việc có một bát canh là không thể thiếu. Bạn chỉ cần chọn những loại nấm và rau củ yêu thích mà không cần quá phức tạp. Canh nấm chay mang đến hương vị tinh tế và là một phần quan trọng trong bữa cơm Tết.
- Món xôi: Xuất hiện ở cả mâm cỗ mặn và chay, xôi là một món ăn truyền thống không thể thiếu trong bữa cúng ngày Tết. Có thể là xôi đậu xanh, xôi gấc, xôi lá dứa, và nhiều loại xôi khác. Mỗi loại xôi mang đến hương vị đặc trưng và ý nghĩa tốt lành, tượng trưng cho sự sum vầy và hạnh phúc trong năm mới.
Mâm cỗ chay không chỉ là biểu tượng của sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với tất cả chúng sinh mà còn thể hiện tâm linh và sự nhẫn nại, tích cực của người thực hành Phật giáo trong ngày quan trọng như đầu năm.
Văn khấn mồng 1 Tết
Bài 1: Văn khấn gia tiên ngày mùng 1 Tết
(theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam – NXB Văn hóa Thông tin)
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần, 3 lạy)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sanh Di Lặc Tôn Phật
Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, bá thúc huynh đệ, đường thượng tiên linh, và các hương hồn nội tộc, ngoại tộc.
Hôm nay là ngày mồng 1 tháng Giêng năm ……, chúng con là:…… hiện cư ngụ tại số nhà ……, ấp/ khu phố ….., xã/phường …………, quận/huyện ………, tỉnh/thành …………
Nay theo tuế luật, âm dương vận hành tới tuần Nguyên đán, mồng một đầu xuân, mưa móc thấm nhuần, đón mừng năm mới.
Con cháu tưởng niệm ân đức tổ tiên như trời cao biển rộng, khôn đem tấc cỏ báo đáp ba xuân.
Do đó, chúng con cùng toàn thể con cháu trong nhà sửa sang lễ vật, oản quả hương hoa kính dâng trước án.
Kính mời các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, bá thúc đệ huynh, cô di tỷ muội, nam nữ tử tôn nội ngoại, cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng về linh sàng, phù hộ độ trì con cháu, năm mới an khang, mọi bề thuận lợi, sự nghiệp hanh thông, bốn mùa không hạn ách nào xâm hại, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Tín chủ chúng con đồng tâm kính mời các vị vong linh, tiền chủ, hậu chủ ở trong đất này cùng về hâm hưởng, phù hộ cho chúng con được bách sự như ý, vạn sự cát tường.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy)
Bài 2: Văn khấn thần linh trong nhà mùng 1 Tết
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Đức Đương Lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Phật trời, Hoàng Thiên Hậu Thổ.
Con kính lạy chư vị Tôn Thần.
Hôm nay là ngày mồng 1 tháng Giêng, nhằm ngày Tết Nguyên đán đầu xuân, giải trừ gió đông lạnh lẽo, hung nghiệt tiêu tan, đón mừng Nguyên Đán xuân thiên, mưa móc thấm nhuần, muôn vật tưng bừng đổi mới.
Nơi nơi lễ tiết, chốn chốn tường trình.
Tín chủ con là ………………………………………………………………………
Ngụ tại ………………………………………………………………………………
Nhân tiết minh niên sắm sửa hương hoa, cơm canh lễ vật bày ra trước án, dâng cúng Thiên Địa Tôn Thần.
Thiết nghĩ tôn thần hào khí sáng loà, ân đức rộng lớn. Ngôi cao vạn trượng uy nghi, vị chính mười phương biến hiện. Lòng thành vừa khởi, tôn đức cảm thông.
Cúi xin giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con mọi người hoan hỷ vinh xương, con cháu cát tường khang kiện.
Mong ơn Đương Cảnh Thành Hoàng, đội đức tôn thần bản xứ. Hộ trì tín chủ, gia lộc gia ân, xá quá trừ tai. Đầu năm chí giữa, nửa năm chí cuối, sự nghiệp hanh thông, sở cầu như ý.
Chúng con lòng thành kính lễ, cúi xin chư vi tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).
>>> Xem thêm: 15+ món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ Tết 3 miền
Kết luận
Chuẩn bị mâm cúng ngày mồng 1 Tết không chỉ là nghi lễ, mà còn là dịp để gia đình sum vầy, kết nối tình cảm và bày tỏ lòng biết ơn đối với quá khứ và tương lai. Hy vọng những chia sẻ của Mai Vàng Tết sẽ hữu ích cho bạn trong dịp năm mới sắp tới.
Theo dõi Mai Vàng Tết để cập nhật những tin tức hữu ích bạn nhé!
DỊCH VỤ CHO THUÊ MAI VÀNG TẾT CỦA SABAY GROUP
- Địa chỉ: 99 Cộng Hòa, phường 4, quận Tân Bình, TP HCM
- Điện thoại: 0948789922 ( Mr. Thiện)
- Email: infor@maivangtet.vn
- Website: maivangtet.vn
- Fanpage: facebook.com/maivangtet
- Youtube: https://www.youtube.com/@thuemaivangtet
